Aktualności

Wystąpienie ze związku komunalnego a obowiązki wynikające z członkostwa

Związek międzygminny ma na celu realizację zadań publicznych, a jego powołanie i rejestracja następują na zasadach określonych w prawie administracyjnym. Dlatego zarówno organ nadzoru, jak i sąd administracyjny obejmują swoją kognicją uchwały o przystąpieniu do związku i wystąpieniu ze związku (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 19 października 2004 r. III SA/Kr 623/04).

Powyższe rozstrzygniecie zapadło na podstawie następującego stanu faktycznego.

W 2000 r. Gmina O. przystąpiła do Ekologicznego Związku Gmin i przyjęła statut tego Związku.

Uchwałami Zgromadzenie Związku zdecydowało o wybudowaniu przez Związek Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi w celu odbioru odpadów z obszaru objętego działalnością Związku. Uchwałą Zgromadzenie Związku określiło udział własny każdej z Gmin - członków Związku w finansowaniu powyższej inwestycji w latach 2004-2005. Dla Gminy O. wkład ten wyniósł odpowiednio 107.373,25 zł w 2004 roku oraz 54.980,70 zł w 2005 roku.

Uchwała Rady Gminy w O. w sprawie uchwalenia budżetu Gminy O. na 2004 rok nie przewidywała wpłacenia powyższej kwoty 107.373,25 zł w 2004 r. na budowę Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi. Skłoniło to Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach do podjęcia uchwały nakazującej Radzie Gminy w O. dokonanie takiej korekty budżetu Gminy, aby budżet Gminy przewidywał przekazanie Związkowi powyższych kwot 107.373,25 zł w 2004 roku oraz 54.980,70 zł w 2005 roku.

Ponieważ Gmina O. nie zastosowała się do wezwania Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach, Kolegium Izby podjęło zaskarżoną uchwałę w przedmiocie uznania uchwały Rady Gminy w O. w sprawie uchwalenia budżetu Gminy O. na 2004 rok za podjętą z istotnym naruszeniem prawa oraz częściowej zmiany budżetu Gminy O. na 2004 rok. Uchwała RIO została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z wnioskiem o jej uchylenie oraz o wstrzymanie jej wykonania do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy. Natomiast Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach wniosła o oddalenie skargi. 

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Gmina O. w swojej skardze powołała się na art. 110 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, uważając najwyraźniej, że skoro w 2003 roku nie przewidziano wniesienia udziału na budowę Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi, to Wójt Gminy nie powinien był zamieszczać takich wydatków w projekcie budżetu na 2004 rok, zaś Rada Gminy prawidłowo postąpiła skreślając te pozycje z ostatecznego tekstu uchwały budżetowej. Takie stanowisko Gminy nie jest zdaniem Sądu prawidłowe, albowiem nie można tłumaczyć niewykonywania obowiązków (jakie Gmina przyjęła z tytułu członkostwa w Związku) odmiennymi uchwałami Rady Gminy w O.

Organ nadzoru prawidłowo wskazuje, że brak sprzeciwu Gminy wobec uchwał Zgromadzenia Związku spowodował, że uchwały te uprawomocniły się i na Gminie ciąży obowiązek wykonywania swoich obowiązków określonych tymi uchwałami.

Oczywiście Rada Gminy nieskutecznie próbowała uchylić się od wykonywania powyższego obowiązku, podejmując uchwałę o wystąpieniu Gminy ze Związku. Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach prawidłowo zakwestionowała tę argumentację, powołując się na treść statutu Związku. Z aktu tego wynika, że samo podjęcie przez Radę Gminy uchwały o wystąpieniu ze Związku nie powoduje ustania członkostwa w Związku. Procedura występowania ze Związku obejmuje dodatkowo wniosek Zarządu Związku oraz stosowną uchwałę Zgromadzenia Związku. Dlatego Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach wprowadziła do budżetu Gminy O. stosowne kwoty na budowę Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi, albowiem Gmina nadal była członkiem Związku. Odrzucenie tej procedury powodowałoby, że pozostali członkowie Związku byliby narażeni na poważne szkody materialne wywoływane przez niespodziewane i natychmiastowe wystąpienie ze Związku przez jedną z gmin uczestniczących w finansowaniu inwestycji.

Zdaniem Sądu zupełnie nie ma racji Gmina twierdząc, że jej przystąpienie do Związku, a także wystąpienie są czynnościami prawa cywilnego, do których stosuje się zasady wolności podmiotów gospodarczych i tej wolności nie może ograniczać Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach. 

Związek międzygminny ma na celu realizację zadań publicznych, a jego powołanie i rejestracja następują na zasadach określonych w prawie administracyjnym (tak: K. Bandarzewski, [w:] Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym, pod red. R Chmielnickiego, Warszawa 2004, ss. 431-437). Dlatego zarówno organ nadzoru, jak i sąd administracyjny obejmują swoją kognicją uchwały o przystąpieniu do związku i wystąpieniu ze związku. Budowa Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi była elementem realizacji zadań publicznych Gmin członków Związku (art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym). Dlatego nie ma oparcia w prawie twierdzenie strony skarżącej, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach przekroczyła swoje kompetencje wprowadzając zmiany do budżetu Gminy O.