Aktualności

Pobór przez związek międzygminny opłat za korzystanie z przystanków

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 2 lipca 2015 r.  stanął przed dylematem czy prawidłowo Sąd pierwszej instancji uznał, że Związek Komunalny "K." w C. jest organem władzy publicznej w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 6ustawy o podatku od towarów i usług oraz to, czy pobór opłat za korzystanie z przystanków mieści sięw ramach zadań publicznych, o których mowa w tym przepisie, czy też jak twierdzi organ Związek ten nie jest organem władzy publicznej, a pobór tych opłat podlega podatkowi VAT.

W myśl art. 15 ust. 6u.p.t.u. nie uznaje sięza podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Organ interpretacyjny nie miałwątpliwości z uznaniem gminy za organ władzy publicznej w rozumieniu art. 15 ust. 6u.p.t.u. Uznał jednak, że takim organem nie jest Związek Międzygminny. To ostatnie stanowisko organu nie ma jednak zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego uzasadnienia. Z art. 64 ust. 1ustawy o samorządzie gminnym wynika, że gminy mogątworzyćzwiązki gminne w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi przechodząna związek z dniem ogłoszenia statutu. Związek międzygminny wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność(vide art. 65 ust. 1u.s.g.). Związek posiada osobowośćprawną(vide art. 65 ust. 2u.s.g.). Z wskazanych regulacji wynika, że związek międzygminny posiada osobowośćprawną, a zadania publiczne wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jest więc w tym sensie podmiotem niezależnym od gminy. W zakresie wykonywania wspólnych zadańpublicznych jest więc organem władzy publicznej, o czym świadczy teżodesłanie zawarte w art. 64 ust. 5u.s.g.

Jak podkreśla sięw piśmiennictwie odesłanie do art. 8 ust. 2-5 oznacza, że możliwe jest przekazanie związkowi zadańz zakresu administracji rządowej w drodze porozumienia pomiędzy organem administracji rządowej, a związkiem międzygminnym, a odesłanie do art. 39 ust. 4 umożliwia związkowi dokonywanie upoważnień organów wykonawczych jednostek, o których mowa w art. 9 ust. 1, do wydawania decyzji administracyjnych, jeżeli jednostki te zostały utworzone przez związek bądźprzekazane do związku. Ze względu na wskazane wyżej regulacje zawarte w u.s.g. dotyczące związku międzygminnego zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego podzielićnależy stanowisko Sądu pierwszej instancji, że związek międzygminny jest organem władzy publicznej skoro tworzony jest przez gminy w celu przekazania zadań publicznych.

Lokalny transport zbiorowy należy zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4u.s.g. do zadań własnych gminy. W sytuacji, gdy lokalny transport zbiorowy należy do zadań własnych gminy, to zadanie to mieści sięw ramach zadańpublicznych. Organizatorem publicznego transportu zbiorowego ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów w myśl zaśart. 7 ust. 1 pkt 2u.p.t.z. jest związek międzygminny - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze tworzących związek międzygminny. Do zadańorganizatora należy między innymi organizowanie publicznego transportu zbiorowego (art. 8 pkt 2u.p.t.z.). W art. 15 ust. 1u.p.t.z. określono przykładowo zadania organizatora publicznego transportu zbiorowego. Do zadańtych należy między innymi określanie przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla operatorów i przewoźników oraz warunków i zasad korzystania z tych obiektów. Określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania z nich przez operatorów i przewoźników następuje w myśl art. 15 ust. 2u.p.t.z. w związku z ust. 1 pkt 6 tego artykułu w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego.

Za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków i dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego mogąbyćpobierane opłaty co wynika z art. 16 ust. 1u.p.t.z. Stawka opłaty jest ustalana w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego. Opłaty pobierane za korzystanie z przystanków i dworców stanowiądochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego z przeznaczeniem na utrzymanie przystanków komunikacyjnych oraz realizacjęzadańwłasnych gminy w zakresie budowy, przebudowy i remontu przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest gmina, wiat przystankowych lub innych budynków służących pasażerom, posadowionych na miejscu przeznaczonym do wsiadania i wysiadania pasażerów lub przylegających do tego miejsca, usytuowanych w pasie drogowym dróg publicznych bez względu na kategoriętych dróg (art. 16 ust. 7w związku z art. 18u.p.t.z.). Jak wynika z wskazanych wyżej regulacji zarówno zasady korzystania z przystanków jak i stawki opłat za korzystanie z nich ustalane sąw drodze uchwały właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Przeznaczenie tych opłat nie jest teżdowolne, gdyżustawa wyraźnie określiła na jakie cele mająbyćone przeznaczone. Sposób ustalenia tych opłat, a także sposób ustalenia zasad korzystania z przystanków przemawia za tym, że działania Związku Międzygminnego w tym zakresie sąformąsprawowania władztwa publicznego, a nie działaniem na podstawie czynności cywilnoprawnych. Podobne teżstanowisko odnośnie do opłat za korzystanie z przystanków zawarte zostało w wyrokach NSA z 20 marca 2013 r., sygn. akt I FSK 687/12 i z 27 listopada 2013 r., sygn. akt I FSK 1781/12.

Źródło: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 lipca 2015 r. I FSK 821/14