Aktualności

Powiat nie może przejąć zadań z zakresu zimowego utrzymania drogi gminnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej.

Stosownie natomiast do ust. 2 wskazanego artykułu powiat może zawierać nadto porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwem, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu.

Przytoczony wyżej ust. 2, odczytywany w oderwaniu od całości samorządowych ustaw ustrojowych, może być postrzegany jako nie do końca jasny i wzbudzający wątpliwości co do tego z jakimi jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego powiat może zawierać wspomniane porozumienia i czy określenie "powierzenie prowadzenia zadań" obejmuje jedynie przekazanie czy też także przejęcie zadań innej jednostki.

W konsekwencji stał się, w aspekcie uprawnień zarządców dróg publicznych, istotą wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 7 maja 2008 r. II SA/Gl 275/08 i zaistniałej pomiędzy występującymi w sprawie organami kontrowersji co do tego czy powiat w drodze porozumienia zawartego z gminą może jedynie przekazać jej swoje zadania zwiększając tym samym obowiązki gminy czy też może także odciążyć gminę w zakresie jej zadań własnych przejmując część z nich do samodzielnego wykonania.

W kontekście całokształtu przepisów ustaw ustrojowych regulujących podstawy i zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego wątpliwości te przestają jednak istnieć. Zwrócić w tym miejscu uwagę należy na art. 4 ust. 5 ustawy o samorządzie powiatowym, który po wyliczeniu w ustępach poprzedzających należących do powiatu zadań publicznych o charakterze ponadgminnych oraz wskazaniu, iż zakres ten może zostać powiększony o zadania z zakresu administracji rządowej wskazuje nadto, iż powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu. Przytoczony przepis tym razem jednoznacznie stwierdza, iż powiat w drodze porozumienia może jedynie przekazać swe zadania gminie co tym samym sprawia, że nie może on przejąć zadań należących do gminy.

Tezę tę uznać należy za niewątpliwą konfrontując normy ustawy o samorządzie powiatowym z ustawą o samorządzie gminnym. Przypomnieć zatem należy, iż w myśl art. 6 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy o samorządzie gminnym do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Z mocy art. 8 ust. 1 i 2 tejże ustawy zakres ten może dodatkowo zostać zwiększony o powierzone gminie zadania z zakresu administracji rządowej (zlecone bądź przyjęte do wykonania w drodze porozumienia), natomiast stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy także o zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa powierzone jej na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.

Tym samym z mocy zawartych z powiatem bądź województwem porozumień zakres zadań gminy może jedynie ulec zwiększeniu, niedopuszczalnym jest natomiast ograniczenie zadań własnych gminy i wyzbycie się części z nich poprzez przekazanie ich w drodze porozumienia powiatowi.

Ustawa przewiduje bowiem wprawdzie możliwość przekazania innej jednostce samorządowej należącego do gminy zadania jednak nie w drodze porozumienia z powiatem lecz w drodze zawarcia w trybie art. 74 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym porozumienia międzygminnego, którego celem jest powierzenie jednej z gmin określonych w porozumieniu zadań publicznych.

Stosownie do art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie powiatowym powiat ma możliwość przyjęcia do realizacji zadań wyłącznie z zakresu administracji rządowej, natomiast porozumienia z innymi jednostkami samorządu terytorialnego mogą dotyczyć jedynie powierzenia im do realizacji zadań powiatu. Przepis ten nie pozwala tym samym na przejęcie przez powiat do realizacji zadania gminy.

Poprawnie zatem – zdaniem Sądu – prawidłowo motywując swoje stanowisko, organ nadzoru w niniejszej sprawie stwierdził nieważność tych części uchwały Rady Powiatu, które przewidywały przejęcie przez powiat zadań z zakresu zimowego utrzymania drogi gminnej.

Odnosząc się z kolei do podnoszonych przez skarżącego argumentów wywodzonych z treści ustawy o drogach publicznych wskazać należy, że z mocy zawartych art. 20 pkt 4 tejże ustawy do zarządcy drogi należy zaś w szczególności utrzymanie nawierzchni drogi. W myśl z kolei art. 19 ust. 4 ustawy zarządzanie drogami publicznymi może być przekazywane między zarządcami w trybie porozumienia, regulującego w szczególności wzajemne rozliczenia finansowe.

Podkreślenia wymaga jednak, iż przepis art. 19 ust. 4 ustawy o drogach publicznych nie stanowi samodzielnej i odrębnej podstawy do podejmowania uchwały przez organy stanowiące jednostkę samorządu terytorialnego. Podejmowanie uchwał w przedmiocie przejęcia bądź przekazania zadań, uregulowane jest bowiem w ustawach ustrojowych i może się odbywać jedynie na zasadach tam uregulowanych. Skoro zatem, jak to wskazano powyżej, przepis art. 74 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, stanowi wyłącznie o możliwości przekazywania zadań własnych innej gminie, rada takiej jednostki nie jest władna powierzyć zadań własnych w trybie porozumienia powiatowi, który z kolei nie jest uprawniony do przejęcia zadań własnych gminy, jak to nastąpiło w niniejszej sprawie.

Także przywołane przez skarżący Powiat względy efektywności i gospodarności, nie mogły przemawiać za odmienną wykładnią prawa. Do kompetencji rady powiatu w świetle art. 12 pkt 8a ustawy o samorządzie powiatowym należy bowiem jedynie podejmowanie uchwał w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych jednostkom lokalnego samorządu terytorialnego, nie mogą one zatem obejmować zgody na przejęcie od gminy jej zadań własnych. Notabene także komplementarny w stosunku do przytoczonego przepisu art. 18 ust. 2 pkt 11 ustawy o samorządzie gminnym podkreśla, iż do właściwości rady gminy należy jedynie podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu właściwości powiatu, w żadnym razie nie do przekazania powiatowi zadań własnych. Wreszcie wskazać należy, iż przywołany w skardze przepis art. 167 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, dotyczy źródeł finansowania zadań przejętych przez jednostki samorządu terytorialnego, nie odnosząc się tym samym do zakwestionowanych części ustawy.

Źródło: CBOSA